AlphaGo’dan yıllar sonra, bir insan birinci kere yapay zekayı alt etmeyi başardı
2016 yılında yaşanan ve yapay zekanın yükselişinde kıymetli bir adım olarak görülen bir zaferin yıllar sonrasında, insan bir oyuncu sürpriz bir formda bu başarıyı bilakis çevirerek, Go’da üst sıralarda yer alan bir AI sistemini net bir biçimde yenmeyi başardı.
En üst amatör sıralamasının bir düzey altında olan Amerikalı oyuncu Kellin Pelrine, daha evvel bilinmeyen ve diğer bir bilgisayar tarafından tespit edilmemiş bir kusurdan yararlanarak makineyi yendi. Lakin 15 maçın 14’ünü kazandığı müsabakada bilgisayarlardan dayanak aldı.
Daha evvel bildirilmeyen zafer, San Francisco merkezli OpenAI tarafından oluşturulan ChatGPT sohbet botu dahil olmak üzere günümüzün yaygın olarak kullanılan AI sistemlerinin birçok tarafından da paylaşılan, en âlâ Go bilgisayar programlarındaki bir zayıflığı gösteriyor.
Go sahnesinde bir insanı tekrar tepeye çıkaran taktikler, yapay zeka sistemlerinde zayıflıkları araştıran bir bilgisayar programı tarafından önerildi. Önerilen plan daha sonra Pelrine tarafından “acımasızca” uygulandı.
Programı tasarlayan Kaliforniyalı araştırma şirketi FAR AI’nın CEO’su Adam Gleave, “Bu sistemden yararlanmak bizim için şaşırtan derecede kolaydı” diyor. Yazılımın, bir insan oyuncunun yararlanabileceği bir “kör nokta” bulmak için en yeterli Go-oynatma sistemlerinden biri olan KataGo’ya karşı 1 milyondan fazla oyun oynadığını da kelamlarına ekledi.
Pelrine, yazılımın gösterdiği kazanma stratejisinin bir insan tarafından öğrenilmesinin zorluğu hakkında “umursanamayacak değil fakat çok güç da değil” dedi ve orta düzey bir oyuncu tarafından makineleri yenmek için kullanılabileceğini söyledi. Ayrıyeten bu metodu öbür bir en güzel Go sistemi olan Leela Zero‘ya karşı kazanmak için de kullandı.
Bir bilgisayar tarafından önerilen taktiklerin yardımıyla da olsa bu zafer, çoklukla tüm masa oyunlarının en karmaşık olanı olarak kabul edilen oyunda yapay zekanın beşerler üzerinde tartışılmaz bir liderliği ele geçirmesinden yedi yıl sonra geldi.
AlphaGo’nun büyük zaferi
Google’a ilişkin araştırma şirketi DeepMind tarafından geliştirilen bir sistem olan AlphaGo, 2016’da dünya Go şampiyonu Lee Sedol’u dörde bir yenmişti. Sedol, üç yıl sonra Go’dan emekli olmasını, “yenilemeyecek bir varlık” olduğunu söyleyerek yapay zekanın yükselişine bağlamıştı. AlphaGo halka açık değil, lakin Pelrine’in galip geldiği sistemler muvaffakiyet açısından eşi olarak kabul ediliyor.
Bir Go oyununda, iki oyuncu 19×19 ızgarayla işaretlenmiş bir tahtaya dönüşümlü olarak siyah ve beyaz taşları yerleştirerek rakibinin taşlarını çevrelemeye ve en büyük alanı ele geçirmeye çalışır. Atak sayısı ve özgürlüğüyle ortaya çıkan çok sayıda kombinasyon, bir bilgisayarın gelecekteki tüm potansiyel hareketleri değerlendirmesinin neredeyse imkansız olduğu (en azından çok işlemci gücüyle çok fazla vakit gerektirdiği) manasına gelir.
Pelrine tarafından kullanılan taktikler, rakibinin kendi kümelerinden birini çevrelemek için büyük bir taş “halkasını” yavaşça birbirine hakikat dizerken tahtanın öbür köşelerindeki hareketlerle yapay zekanın dikkatini dağıtmayı içeriyordu. Pelrine, Go botunun, kuşatma neredeyse tamamlandığında bile savunmasızlığını fark etmediğini söyledi ve bir insanın bu hareketi fark etmesi epey kolay olurdu diye ekledi.
Berkeley’deki California Üniversitesi’nde bilgisayar bilimi profesörü olan Stuart Russell, en gelişmiş Go makinelerinden kimilerinde bir zayıflığın keşfedilmesinin, günümüzün en gelişmiş yapay zekasının temelini oluşturan derin öğrenme sistemlerinde temel bir kusura işaret ettiğini söyledi.
Sistemler, sadece geçmişte maruz kaldıkları makul durumları “anlayabilir” ve insanlara kolay gelen bir formda genelleme yapamazlar. Russell, “Makinelere insanüstü zeka seviyeleri atfetmekte çok sabırsız davrandığımızı bir kere daha gösteriyor” diyor.
